Võ Xuân Quế
Chưa tìm được diễn đạt nào thích hợp hơn, tôi mượn cụm từ trên của Trần Tiễn Cao Đăng[1] để nói về một cuốn sách bằng tiếng Việt có tên Văn phạm Phần-Lan bằng tiếng Việt được Nhà xuất bản Đại học Helsinki xuất bản năm 1995, do Laurent Tran-Nguyen dịch từ bản tiếng Phần Lan Suomen peruskielioppi (1982) và bản tiếng Anh Finnish Grammar (1983) của giáo sư ngôn ngữ học Fred Karlsson. Cuốn sách xuất bản đã lâu và có thể không cần được nói đến nữa, nhưng vì đây là một tác phẩm ngôn ngữ học cần cho người Việt muốn học và nghiên cứu tiếng Phần Lan hiện vẫn đang được lưu hành tại một số thư viện ở Phần Lan, và đáng nói hơn là từ tác phẩm dịch ”thành công” này mà Nhà xuất bản nói trên đã xuất bản tiếp hai cuốn ”tự điển” khác của người dịch[2] nên nhiều người Việt ở Phần Lan cũng như tôi thấy phải lên tiếng.
Phải công nhận rằng việc xuất bản cuốn sách này bằng tiếng Việt là việc làm rất đáng trân trọng của Nhà xuất bản Đại học Helsinki nhằm cung cấp cho người Việt, trước hết là những người ở Phần Lan có một tài liệu trong việc học tập và nghiên cứu tiếng Phần Lan, như mong muốn của tác giả cuốn sách, GS Fred Karlsson, trong lời tựa viết cho bản in tiếng Việt “Tôi hy vọng rằng cuốn sách này sẽ tăng thêm ham muốn học tiếng Phần Lan của người Việt Nam, đồng thời nâng cao sự hiểu biết giữa hai dân tộc” (tr.4). Nhưng, thật đáng buồn là bản dịch tiếng Việt (BD) không đáp ứng được mong muốn đó của tác giả và trái ngược hoàn toàn với khẳng định của người dịch viết trong Lời người soạn dịch rằng cuốn sách được chuyển dịch “một cách hoàn hảo” (tr. 5).
BD có rất nhiều lỗi sai, lại được diễn dịch bằng một thứ tiếng Việt rất thiếu trong sáng khiến người đọc nó thấy như rơi vào một mớ chữ quốc ngữ rối mù dở tây dở ta, nhiều chỗ không thể nào hiểu nổi. Không phải bất cứ trang nào mà bất cứ đoạn nào của cuốn sách gồm 248 trang in, khổ 17,5x25cm cũng có chỗ sai, đến nỗi nếu liệt kê hết thì chắc phải đến hàng trăm trang với khổ tương tự của BD và thật khó có đủ kiên nhẫn để liệt kê hết được. Chỉ cần đọc qua 5 trang mục lục (tr.6-10), người đọc đã có thể thấy được sự ”hoàn hảo” của BD. Dưới đây tôi chỉ nêu ra một vài nhận xét khái quát qua một số ví dụ đối chiếu với bản tiếng Anh, mặc dù tôi cũng đối chiếu với cả bản tiếng Phần Lan và tiếng Anh mà ND nói đã dùng làm bản nguồn để dịch.
1. Trước hết, cần phải nói rằng Văn phạm Phần-Lan bằng tiếng Việt là một cuốn sách ngôn ngữ học nên có rất nhiều thuật ngữ chuyên ngành. Nhưng người dịch (ND) hầu như không có chút hiểu biết gì về vốn thuật ngữ này dẫn đến hàng loạt thuật ngữ bị dùng bát nháo trong BD. Chẳng hạn: ”Endings” (hậu tố hay yếu tố kết thúc) được dịch ra tới 11 từ, cụm từ không chính xác là: Chữ, Chữ ghép sau cùng, Chữ ghép nối sau cùng, Chữ sau cùng, Chữ nối sau cùng, Chữ nối, Chữ ghép cuối, Chữ kép, Chữ ghép sau, Chữ ghép, Ngữ cách cuối.
“Stem” (Thân từ) bị dùng tới 10 từ, cụm từ khác nhau là: Nốt, Đuôi, Ngữ căn, Mẫu chữ chính, Chữ chính, Chữ nguyên mẫu, Thể nguyên lý sau cùng, Đuôi chữ, Thể hình nguyên dạng, Thể nguyên lý sau cùng. “Personal ending” (Hậu tố chỉ ngôi) bị dịch ra thành 6 cụm từ khác nhau là: Dạng chữ đi cùng với một chữ ghép sau cùng, Chữ ghép cuối thể nhân xưng (tr. 27, 57), Chữ cuối thể nhân xưng (tr. 37), Chữ ghép cuối nhân xưng (tr. 37), Nhân xưng của chữ ghép cuối sau cùng (tr. 26), Dạng chữ ghép chữ nhân xưng (tr. 27). Đến thuật ngữ thông dụng mà hầu như người học ngoại ngữ nào cũng biết là Cách (case) cũng được dịch ra tới 5 cụm từ khác nhau: Ngữ cách (tr.25), Ngữ căn (tr.57), Tên từ (tr.25, 26), Mẫu ghép (tr.14), Trường hợp (tr.15). Thức Bị động (Passive) cũng bị dịch ra 4 cụm từ khác nhau là: Thụ bị động (tr.26, 28), Thụ thể (tr.26), Thụ động (tr.136) và Phụ động (tr.166). Rõ ràng là nhiều từ, cụm từ trên đây do ND bịa ra chứ không có trong tiếng Việt.
Đáng nói nhất là ND đã không nhận ra sự khác nhau giữa các khái niệm rất cơ bản và thông dụng, như: Từ (words), Chữ cái hay chữ viết (letters), Âm hay Âm thanh (sounds) nên dùng lẫn lộn và dịch thành từ, cụm từ khác khiến cho các khái niệm bị rối tung. Phần lớn thuật ngữ: Từ (words) đều bị dịch thành chữ. Chẳng hạn: “Word classes” dịch thành “Những loại chữ”, “Word formation” dịch thành “Cấu tạo của chữ”…. Trong khi đó Chữ cái dịch thành Lối viết; Âm dịch thành Lối phiên âm, giọng. Thuật ngữ “Indo-European family/languages” (Họ ngôn ngữ Ấn-Âu) bị dịch thành “Những ngôn ngữ khác ở Châu Âu” (tr.11, 15) hay “Họ chữ của Châu-Âu” (tr.15). Còn các thuật ngữ ít phổ biến hơn như “hình vị” (phonemes), “quán từ” (articles) không được biết đến. Vì thế mà câu: “The writing system is regular in that a given phoneme is always written with the same letter. The converse is also true: a given letter always corresponds to the same phonem” (Hệ thống chữ viết theo quy tắc một âm vị luôn được viết bằng một chữ cái. Ngược lại một chữ cái luôn tương ứng với một âm vị) bị dịch thành một câu sai hoàn toàn “Lối viết thì luôn theo hệ thống đơn âm luôn viết theo lối chữ riêng. Trái lại một chữ cho lại luôn tương xứng với đơn âm đã được cho”.
Rất, rất nhiều khái niệm, thuật ngữ sai khác nữa mà tôi không thể kể ra hết ở đây.
2. Kiến thức về ngôn ngữ nguồn (tiếng Phần Lan, mà chủ yếu là tiếng Anh) của ND rất kém. Không chỉ nhiều từ bị hiểu sai mà một số cấu trúc câu cũng không hiểu đúng nên dịch sai sang tiếng Việt. Chẳng hạn: “Infinitive” (bất định, vô định) và “Inflectional” (biến tố) đều được dịch thành “vô-định”. “Finite” (có ngôi) dịch thành “Định cách”, “Infinite” (không ngôi) dịch thành “Không định cách”, nhất là “Indefinite pronouns” (Đại từ không xác định) bị dịch thành “Những đại danh từ không bất định”. Câu “ A survey of word structure” (Nhận xét về cấu trúc từ) dịch thành “Sự quan sát về cấu trúc của chữ” (tr. 24). “Independent words” (Những từ độc lập) dịch thành “Chữ riêng biệt” (tr.14). “Postposition” (hậu giới từ) dịch thành “Phụ ngữ”; nhưng ngay trước đó “Preposition” (Tiền giới từ) cũng được dịch là “Phụ ngữ” và “Tiến trí từ”. Câu đơn giản là “ A survey of word structure” (Nhận xét về cấu trúc từ) mà cũng bị dịch thành “Sự quan sát về cấu trúc của chữ” (tr. 24). Hay, trong câu này: “Finnish verb forms are built up in the same way” (Các dạng động từ tiếng Phần Lan được cấu tạo bằng cách tương tự) từ “same” bị hiểu sai nên dịch thành một câu khác hẳn về nghĩa và sai nội dung “Các động từ của tiếng Phần-Lan đều được cấu tạo như nhau” (tr.14). Còn câu sau đây gồm 10 từ mà có tới 3 từ bị hiểu sai và dịch sai: “The 15 most frequent words in Finnish are the following” (15 từ thường xuất hiện nhất trong tiếng Phần Lan là những từ sau) bị dịch thành Trong tiếng Phần Lan có 20 chữ thường xuất hiện như sau đây (tr.15).
Sự kém hiểu biết ngôn ngữ nguồn của ND dễ nhận thấy nhất là hiểu sai những từ có nhiều nghĩa của ngôn ngữ này nên dịch sai trong tiếng Việt. Ví dụ: Từ “Since” trong câu “Since the endings are often piled up one behind the other rather mechanically, finnish word forms are usually easy to analyse if one knows the endings”, đáng lẽ phải dịch bằng từ “Vì” thì lại dùng “Kể từ khi” và dịch thành câu rất ngô nghê là “Kể từ khi những chữ ghép được chồng chất lên nhau theo cách cấu tạo những mẫu chữ tiếng Phần-Lan thường khá dễ dàng phân tích nếu như có hiểu biết về những chữ ghép sau cùng này” (tr.14). Hay, từ “article” (quán từ) được hiểu là “điều khoản”, “semantic function” (Chức năng ngữ nghĩa) là “cấu trúc về văn học” trong câu: “Finnish does not have article either. The semantic function of articles is often expressed by word order in Finnish” (Tiếng Phần Lan không có quán từ. Chức năng ngữ nghĩa của quán từ thường được diễn đạt bằng trật tự từ trong tiếng Phần Lan) và dịch thành “Tiếng Phần Lan không có điều khoản nhất định. Các cấu trúc về văn học thường được diễn tả bằng chữ trong tiếng Phần Lan” (tr. 15). Câu đơn giản như: ” Finland is one of the northernmost countries in the world” mà cũng bị dich sai thành (Nước Phần-Lan là một trong những nước thuộc về vùng bắc-âu nhất trên thế giới (tr.201)
Rất nhiều từ thông dụng khác của tiếng Anh (gạch dưới trong ví dụ) đã bị hiểu và dịch sai: “The basic characteristics of Finnish” (Những đặc trưng cơ bản của tiếng Phần Lan) dịch thành “Các phần cơ bản trong tiếng Phần Lan” (tr.6, 13). Câu “The adding of endings to a stem is a morphologial feature of many European languages, but Finnish is nevertheless different from the most others in two respects” (Việc thêm các hậu tố vào một thân từ là một đặc trưng hình thái học của nhiều ngôn ngữ châu Âu, song tiếng Phần Lan khác với hầu hết các ngôn ngữ khác ở hai phương diện) bị dịch sai thành: “Cách thêm những chữ sau cùng vào một chữ chính là một đặc tính theo ngôn ngữ hình thái học của nhiều ngôn ngữ ở tây phương, tuy thế tiếng Phần Lan hoàn toàn khác biệt so với những ngôn ngữ khác” (tr.14). Câu tiếng Anh đơn giản “Finnish verb forms are built up in the same way” (Các dạng động từ tiếng Phần Lan được cấu tạo bằng cách tương tự) bị dịch thành một câu khác hẳn về nghĩa và sai nội dung “Các động từ của tiếng Phần-Lan đều được cấu tạo như nhau” (tr.14). Đọc hai câu này “Đặc tính khó nhất trong lối phiên âm của tiếng Phần-Lan là sự kéo dài của âm nói. Những âm dài khác nhau giúp cho ta có thể phân biệt được các ý nghĩa của các chữ riêng biệt” (tr.17) chắc không ai có thể tin là nó được “xuyên tạc” từ một câu tiếng Anh: “The most difficult feature of the pronounciation of Finnish is the length (duration) of the sounds: differences of length serve very frequently to distinguish seperate words (Điều khó nhất trong sự phát âm của tiếng Phần Lan là độ dài của các âm: sự khu biệt về độ dài rất hay dùng để phân biệt các từ khác biệt)”.
Đáng chê trách hơn là, do không có kiến thức ngôn ngữ học và hiểu biết tiếng Anh kém nên ND đã hành người đọc bằng những câu sai và vô nghĩa như sau:
– “Closed round back vowel /u/” (Nguyên âm sau, tròn môi, khép /u/ ) dịch thành Khá gần tròn sau nguyên âm /u/ (tr.18)
– “Half-closed round back vowel /o/” (Nguyên âm sau, tròn môi, hơi khép /o/ ) dịch thành Chỉ có một phần tròn sau nguyên âm /o/ (tr.18)
– “Closed round front vowel /y/” (Nguyên âm trước tròn môi, khép /y/) dịch thành Khá tròn như trước một nguyên âm / y / (tr.18)
– “Half-closed rounded front vowel /ö/” (Nguyên âm trước tròn môi, hơi khép /ö/) dịch thành Hơi tròn một nưả trước một nguyên âm /ö/ (tr.18)
Đặc biệt, tất cả 20 ví dụ ở phần nói về dạng phủ định của thể quá khứ bị động và quá khứ hoàn thành bị động (tr. 169) đều bị dịch sai. Lý do là các ví dụ này được dịch từ tiếng Anh (vì trong bản tiếng Phần Lan, các ví dụ không hề có chủ thể), nhưng ND đã không hiểu đúng nghĩa của từ “One” trong các ví dụ. Đáng lẽ không cần dịch nghĩa của từ “One” sang tiếng Việt (hoặc nếu dịch thì phải dùng “người ta/ai đó”), nhưng lại dịch sai là “một người”, như: “một người chưa từng nhận được” (one has not got), “một người đã chưa từng nhận được” (one did not say) … Các ví dụ này trong tiếng Phần Lan là: “ei ole saatu” (chưa nhận được), “ei sanottu” (chưa được nói ra)…
Xin dẫn thêm một ví dụ nữa để thấy được trình độ ngôn ngữ nguồn của ND kém như thế nào. Câu tiếng Anh là: “When adjective occur as attributes they agree in number and case with the headword, i.e. they take the same endings”. (Khi tính từ xuất hiện như những thuộc ngữ chúng phù hợp về số và cách với từ chính, tức là chúng có hậu tố giống nhau) bị dịch một cách sai lạch và tối nghĩa là: “Khi xuất hiện một tỉnh từ như những đặc tính theo số lượng và theo trường hợp với những chữ đứng đầu, chúng sẽ dùng chung những chữ ghép” (tr.15)
3. BD thể hiện trình độ tiếng Việt của người dịch cũng rất có vấn đề: không chỉ nghèo nàn ở vốn từ mà yếu kém cả về ngữ pháp. Câu văn được diễn đạt hết sức lủng củng và rối rắm, rất nhiều đoạn ngô nghê, thiếu tường minh. Hình như ND không biết các khái niệm: “Số từ” (Numerals) nên mới dịch thành “Những chữ số”, “Số từ số lượng” (Cardinal numbers) dịch thành “Những số cốt yếu”; “Số từ thứ tự” (Ordinal numbers) thành “Số thứ tự”. Từ đó mà các câu ở chương 12 hầu hết đều dịch sai và thành những câu tối nghĩa. Chẳng hạn: “All cardinal numbers decline like nouns, adjectives and pronouns: they inflect for number and case” (Tất cả số từ số lượng biến đổi như danh từ, tính từ và đại từ: chúng biến đổi về số và cách) được dịch thành: “Tất cả những số cốt yếu biến hóa như những danh từ, tính từ và đại danh từ: chúng biến hóa dành cho chữ số và ngữ cách” (tr.126). Nhiều thuật ngữ ngữ pháp quen thuộc trong tiếng Việt đã không được ND biết đến nên tự đặt ra những thuật ngữ rất lạ tai: “Perfect (tense)” (Hoàn thành) = “Dĩ quá”, “Plusperfect tense” (Quá khứ hoàn thành) = “Đại quá khứ”, “Moods” (Thức) = “Những văn cách”, “Surperlative” (So sánh cấp cao nhất) = “Tối cao hơn hết”…
Khó tưởng tượng hơn là hầu hết những ví dụ trong phần viết về “Perfect tense” và “Plusperfect tense” (tr.150, 151) đều bị dịch thành những câu mà người Việt nghe rất chối tai. Đây là một số trong những câu dịch đó:
– “Ông giám-đốc từng đi ăn trưa chưa?” (Has the manager gone to lunch?)
– “Bạn có từng ăn rồi chưa?” (Have you already eaten?)
– “Bạn có từng đọc xong cuốn sách mới nhất của Salama chưa?” (Have you read Salama’s latest book?)
– “Tôi sẽ từng vui vẻ nếu như anh đã từng đến.”(I would have been pleased if you had come).
– “Tôi đã từng vừa về tới nhà là anh đã gọi điện thoại.” (I had just come home when you rang)
– “Khi tôi đã đến thì Kalle đã từng đợi mười phút.” (Kalle had been waited ten minutes when I came).
Còn đây là một số ví dụ về “thể bị động” của hai thời trên ở trang 168:
– “Từng có được nói rằng nước Phần-Lan là một quốc gia của hàng ngàn cái hồ” (It has been said that Finland is the land of a thousand lakes)
– “Từng có được xác-nhận rằng anh/cô ta sẽ không bao giờ từ chức” (It has been stated that he will never resign).
– “Từng có được cho một ví dụ như thế mà…” (There had been given such advice that…).
– “Đã được ăn xong khi những người khách đã đến” (One/we had already eaten when the guests came).
Đọc những câu dịch từ các ví dụ dẫn dưới đây chắc nhiều người nghĩ chỉ những người nước ngoài bắt đầu học tiếng Việt mới có thể viết ra:
– Helsinki has developed into Finland’s bigest city (Helsinki đang từng tiến triển thành thành phố lớn nhất của nước Phần-Lan (tr.201)
– It was nice that you came too ( Đã là niềm vui rằng bạn đã cũng đã đến, tr.212).
– These flowers cost five markkaa (Những bông hoa này tốn giá năm đồng markka.)
Tôi tin là không một người Việt nào có chút ít tiếng Anh lại dịch “The colloquial spoken language” thành “Ngôn ngữ nói chuyện phong-tục hàng ngày”, “ngôn ngữ nói phong tục” và “ngôn ngữ được nói theo phong tục” như trong BD này!
Có lẽ chỉ cần câu tiếng Việt dưới đây trong BD cũng đủ để khẳng định trình độ tiếng Việt của người dịch:
– Mỗi một người Phần-Lan thứ bảy có một đoạn đường đến chỗ làm việc quá xa xôi (tr.131) < Every seventh Finn has too long a journey to work.
4. Do trình độ ngôn ngữ nguồn kém, lại không có hiểu biết về lịch sử và văn hóa Phần Lan nên ND đã dịch sai nhiều câu nói về vấn đề này ở trang 12 :
– “According to traditional theory, Finnish inhabitants have come from three directions. The Finn themselves came over from the south across the Gulf of Finland and from the east across the Karelian Isthmus and the Scandinavian came from the west (Theo lý thuyết truyền thống người Phần Lan đến từ ba hướng. Người Phần Lan đến từ phía nam qua Vịnh Phần Lan và từ phía đông qua Karelian Isthmus, và Những người Bắc Âu đến từ phiá tây) đã bị dịch sai thành “ Theo thuyết trình truyền thống thì nước Phần Lan được thành lập bởi ba nhóm người khác nhau. Nhóm người Phần Lan đầu tiên đến từ miền nam cuả vịnh Phần Lan, nhóm thứ nhì xuyên qua miền tây cuả người Karelian Isthmus và nhóm thứ ba thì từ miền tây của vùng Bắc Âu”
– “Politically, Finland was part of Sweden until 1809” (Về chính trị, Phần Lan là một phần của Thụy Điển cho đến năm 1809) bị dịch thành “Về chính trị, nước Phần-Lan đã là thuộc địa của nước Thụy Điển cho đến năm 1809”
– “During the Swedish period Finnish was very much a secondary language in official comtexts.” (Trong thời kỳ thuộc Thụy Điển, tiếng Phần Lan chỉ là ngôn ngữ thứ hai trong các bối cảnh chính thức) bị dịch thành “Tiếng Phần Lan chỉ là ngôn ngữ thứ nhì trong thời gian còn là thuộc địa của Thụy Điển”
– “The language of the administration and the intelligentsia was Swedish” (Ngôn ngữ của chính quyền và tầng lớp trí thức là tiếng Thụy Điển) bị dịch thành “Vì sự cai trị về ngôn ngữ nên trong các giới trí thức đều dùng tiếng Thụy Điển”.
– “The first major wave of immigration was that of the Häme Finns, who came over the Gulf of Finland and occupied parts of South-West Finland” (Làn sóng di dân lớn đầu tiên là những người Phần Lan vùng Häme vượt qua vịnh Phần Lan và chiếm các phần đất phiá Tây-Nam Phần Lan) bị dịch thành “Nhóm người đầu tiên được gọi là người ở vùng Häme, tức những người đến từ miền nam cuả vịnh Phần Lan và chiếm những vùng đất phiá đông–nam cuả Phần Lan”
– “The original population thus formed then absorbed the Baltic Finns from across the Gulf of Finland about 2000 years ago (Cư dân chính gốc được hình thành như vậy, sau đó hoà lẫn với người Phần Lan vùng Baltic ở bên kia vịnh Phần Lan cách đây khoảng 2000 năm) bị dịch thành “Riêng nhóm người chính gốc được chuyển hình và hấp thụ thành người Phần Lan gốc Bắc Âu và vượt qua vịnh Phần Lan chừng 2,000 năm về trước”
– “Since Turku was the capital city until 1827…” (Từ khi Turku là thủ đô cho đến năm 1827 …) bị dich thành “Kể từ khi Turku trở thành thủ đô năm 1827…”
– “In the 19th century there was increasing influence from Eastern Finland,…” (Vào thế kỷ 19, ảnh hưởng từ phiá đông Phần Lan tăng lên , …) bị dịch thành “Vào thế kỷ thứ 19, khi có sự thúc đẩy từ miền tây Phần Lan”
– “Many language scholars wanted to’finnicize’ Finnish by getting rid of Swedish loanwords and a number of grammatical structures borrowed directly from Swedish” (Nhiều nhà ngôn ngữ muốn ‘Phân Lan hoá’ tiếng Phần Lan bằng việc bỏ đi các từ mượn từ tiếng Thuỵ Điển và một số cấu trúc ngữ pháp mượn trực tiếp từ tiếng Thuỵ Điển.) đã bị dịch thành “Nhiều nhà thông thái đã muốn ‘hoá chữ Phần Lan’ bằng cách dùng những chữ mượn từ tiếng Thuỵ Điển hay cấu trúc văn phạm của tiếng Thuỵ Điển”.
Ngoài ra ở trang 12 còn một số lỗi dịch sai và câu văn rối rắm mà thiết nghĩ không cần dẫn thêm nữa.
Cuốn Ngữ pháp tiếng Phần Lan là một tác phẩm nổi tiếng của giáo sư Fred Karlsson được viết bằng tiếng Thụy Điển năm 1978, sau đó đã được dịch sang tiếng Phần Lan, tiếng Anh, tiếng Đức, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Trung Quốc. Hẳn ông đã rất vui khi tác phẩm của ông lại được dịch sang tiếng Việt. Nhưng nếu biết được bản dịch tiếng Việt có nhiều sai sót nghiêm trọng, xuyên tạc và làm hỏng tác phẩm của ông như vậy thì không biết ông sẽ nghĩ gì? Trong các trường phổ thông ở Phần Lan, có nhiều giáo viên người Việt dạy tiếng Việt cho học sinh người Việt, đồng thời cũng có nhiều người dịch tiếng Phần Lan và tiếng Việt. Nhưng, đáng tiếc Nhà xuất bản Đại học Helsinki đã không tham khảo ý kiến của họ trước khi xuất bản BD có một không hai này! Chắc chắn rằng nếu có một cuộc bình chọn, thì cuốn sách này không chỉ lập kỷ lục Việt Nam mà có lẽ cả kỷ lục thế giới về cuốn sách dịch kém nhất.
Sau khi viết xong bài này tôi ngỡ ngàng khi được biết tác giả của BD này được gọi là một "nhà ngôn ngữ học" trong một trang mạng tiếng Việt (http://tusach.thuvienkhoahoc.com/wiki/Laurent_Tran-Nguyen) và là “nhà lãnh đạo Công nghệ thông tin xuất sắc của người Việt ở Phần Lan” trong một trang mạng khác (http://www.xahoithongtin.com.vn/6183p197c114/tro-chuyen-cung-laurent-tran-nguyen-nha-lanh-dao-cntt-xuat-sac-nguoi-viet-tai-phan-lan.htm). Hy vọng rằng bài viết này không chỉ nhằm bảo vệ sự chính xác và trong sáng của tiếng Việt mà còn cho thấy một thực trạng là không phải tất cả những thông tin trên mạng internet đều đáng tin cậy và đòi hỏi việc đăng tải cũng như sử dụng thông tin cần phải có kiểm chứng!
________________________________________
[1] Trần Tiễn Cao Đăng, Bản dịch Mật mã Da Vinci: Một thảm hoạ dịch thuật (http://lypham.net/joomla/index.php?option=com_content&task=view&id=41&Itemid=2)
[2] Tự-điển Phần Lan¬-Việt (1997, 2008) và Tự điển thường thức Việt Nam-Phần Lan (2002)
_______________________________________________
TRANG CHUYÊN NGÔN NGỮ HỌC 